Đọc bài viết của laohactrung về hệ số nhả nước em biết laohactrung rất chuyên sâu về mô hình. Em đang tập tèm học mô hình, mong laohactrung nhận làm đệ tử và chỉ giúp cho khi chỉnh mô hình, theo kinh nghiệm của laohactrung thì chỉnh những thông số nào trước, thông số nào sau. Xin san sẻ cho diễn đàn một ít kinh nghiệm.
Cảm ơn

Thông số đầu vào của mô hình số ĐCTV gồm 2 loại:
- Các thông số vật lý của các tầng chứa nước, thấm nước yếu (hệ số thấm, hệ số nhả nước).
- Các điều kiện biên (loại I, loại II, loại III) và các thông số trên biên (mực nước trên biên, lưu lượng, hệ số sức cản... tùy theo loại biên).
Trước khi sử dụng mô hình để dự báo (giải bài toán thuận) thì cần qua bước chỉnh lý mô hình. Chỉnh lý mô hình được thực hiện bằng việc giải 2 bài toán là:
- Bài toán ngược: biết hàm động lực (biết sự phân bố mực nước, áp lực) và thông số của trường thấm (hệ số thấm, hệ số nhả nước của các tầng chứa nước trong phạm vi mô hình)==> tìm điều kiện biên.
- Bài toán nghịch: biết hàm động lực (biết sự phân bố mực nước, áp lực) và các điều kiện biên==> Tìm thông số của trường thấm.
Khi xây dựng mô hình số ĐCTV bằng các phần mềm Visual Modflow, GMS... chúng ta giải đồng thời cả 2 bài toán trên và gọi chung là giải bài toán ngược ổn định và bài toán ngược không ổn định.
- Bài toán ngược ổn định: Khôi phục mực nước trên mô hình tại 1 thời điểm ổn định nhất (kinh nghiệm là mực nước dưới đất vào mùa khô). Các thông số cần chỉnh lý trong bài toán này là hệ số thấm và điều kiện biên (cho vế bên phải của phương trình vi phân vận động của nước dưới đất = 0).
- Bài toán ngược không ổn định: Khôi phục mực nước trên mô hình trong 1 quá trình (tối thiểu là 1 năm thủy văn). Các thông số cần chỉnh lý là: hệ số thấm, hệ số nhả nước, điều kiện biên.
Kinh nghiệm khi xây dựng mô hình: Phân tích 1 số bản đồ mực nước, sự phân bố của các biên vật lý (sông, suối, đất đá cách nước, giếng khai thác...) để xác định đúng các điều kiện biên (Head Constant, River, No flows...). Sau đó chỉnh lý hệ số thấm bằng bài toán ngược ổn định. Sau đó dùng bản đồ mực nước trên mô hình của bài toán ngược ổn định để làm mực nước ban đầu (đầu vào) cho bài toán ngược không ổn định. Chỉnh lý hệ số nhả nước, hệ số thấm, điều kiện biên... khi giải bài toán ngược không ổn định.
Ở trên tôi đã nói tuần tự các bước, các thông số cần chỉnh lý khi chỉnh lý mô hình. Bạn hỏi chỉnh lý thông số nào trước thì rất khó trả lời vì tùy theo sự sai lệch giữa mực nước quan trắc và mực nước tính toán trên mô hình mà phán đoán chỉnh lý thông số gì. Ví dụ:
- Hình dáng bản đồ mực nước quan trắc và mực nước trên mô hình khác nhau: điều chỉnh điều kiện biên vì có thể mô phỏng biên chưa đúng.
- Mực nước tính toán trên mô hình cao/thấp hơn mực nước quan trắc: liên quan nhiều đến hệ số thấm.
- Dao động mực nước trên mô hình và mực nước quan trắc khác nhau: liên quan nhiều đến hệ số nhả nước.
.....................
Còn rất nhiều vấn đề nữa không đủ thời gian để nói hết được.
Kinh nghiệm quan trọng nhất: Làm thực tế nhiều, nghiên cứu, nghiền ngẫm.

Bạn có thể tìm đọc cuốn sách:
- Phương pháp mô hình hóa trong nghiên cứu địa chất thủy văn (bài giảng cho các lớp sau đại học) của thầy Đặng Hữu Ơn (dịch từ sách của Nga) để hiểu rõ hơn về phương pháp mô hình. Ngoài ra các sách bằng Tiếng Anh có rất nhiều ở trên mạng.
laohactrung.

Cảm ơn laohactrung rất nhiều. Mong hôm nào được chỉ bảo nhiều hơn.

Cảm ơn bác laohactrung!
Các thông tin bác đưa ra rất bổ ích. Hi vọng được nghe bác thảo luận nhiều hơn về việc sử dụng và xây dựng mô hình ĐCTV.