Bài thơ “Prose du bonheur et d’Elsa” của Aragon



By admin, on November 21st, 2010

Bài thơ Prose du bonheur et d’Elsa (Bài thơ về hạnh phúc và về Elsa) là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của Louis Aragon (1897-1982), trong tập thơ “Le roman inachevé” (1956). Một phần của bài thơ này đã được Jean Ferrat phổ nhạc thành bài hát Que serais je sans toi (anh sẽ là gì nếu thiếu em) từ thập kỷ 1960:

Bài thơ này được nhà thơ Tế Hanh dịch rất hay sang tiếng Việt với nhan đề Tình yêu và hạnh phúc,
và trở thành một trong những bài thơ dịch được yêu thích nhất ở Việt
Nam. Hơi tiếc là bản dịch của Tế Hanh (mà tôi được biết) đã bỏ đi một số
đoạn rất hay của bài thơ của Aragon, chẳng hạn đoạn có những câu “Que
serais je sans toi …”. Bản gốc bài thơ này rất là dài, đến mức tuy rất
hay, nhưng hầu như ở trên mạng không có chỗ nào có bản đầy đủ của bài
thơ này, mà chỉ có trích đoạn một số khúc. (Tôi cũng mới chỉ tìm được
các trích đoạn, không có bản gốc).
Aragon từng tham gia cả hai cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất và thứ
hai với tư cách bác sĩ quân đội, rồi tham gia du kích (résistance)
chống Phát Xít Đức ở Pháp. Ông là con người của lý tưởng, gia nhập Đảng
Cộng Sản Pháp vì những lý tưởng cao đẹp của chủ nghĩa CS thời đó, từng
là thành viên của “Bộ Chính Trị” của Đảng này, và từng viết những bài
thơ cơ ngợi chủ nghĩa CS. Trong đó có bài được dịch ra tiếng Việt là
“Đảng đã cho tôi sáng mắt sáng lòng” và được Phạm Tuyên phổ nhạc. Tuy
nhiên, từ khi biết được những tội ác tầy trời của Stalin, ông bắt đầu
đặt nhiều câu hỏi nghi ngờ, và có cái nhìn phê phán với chính quyền Xô
Viết.
Vợ của Aragon là bà Elsa Triolet
(1896-1970), cũng là một nhà văn lớn, gốc Nga Do Thái, được giải
Goncourt năm 1944. Bà là em vợ của nhà thơ Maiakovskii, đầu tiên lấy
một sĩ quan quân đội Pháp tên là Triolet (do vậy mang họ Triolet, còn họ
của bà lúc sinh ra là Kagan), di tản sang Pháp, nhưng sau đó bỏ viên sĩ
quan này. Đến quãng năm 1928 thì Aragon và Elsa quen nhau, nhưng đến
năm 1939 họ mới cưới nhau. Bà Elsa đã có ảnh hưởng vô cùng lớn đến
Aragon. Việc ông tham gia Đảng Cộng Sản Pháp cũng là do ảnh hưởng của
bà. Các bài thơ ông viết có Elsa trong đó, là viết về bà.
Bản dịch của tế Hanh (của trích đoạn bài thơ):


TÌNH YÊU VÀ HẠNH PHÚC
Chuyện nhân thế nhờ em anh biết được
Anh nhìn đời theo con mắt của em
Anh học em như người ta tìm nước suối
Như người ta nhìn ngôi sao mơ ước
Như của khách qua lặp lại khúc êm đềm,
Một thoáng rung anh cũng rõ ràng thêm
Tất cả những gì về anh nhờ em anh mới rõ
Ngày đã đứng trưa trời có lẽ xanh rồi,
Hạnh phúc không phải ngọn đèn nơi quán nhỏ
Em cầm tay anh trong cuộc đời đau khổ
Mà con người chưa biết nghĩa chung đôi
Em cầm tay anh như một người yêu sung sướng nhất đời
Anh vừa thốt ra một lời tự thú
Câu thơ nào đã gợi câu thơ đây
Như biển với người bơi – Như bàn chân và cát lún,
Như tấm khăn bàn và trán người tựa ngủ,
Cửa sổ với cơn giông. Mặt gương và cánh chim bay
Bàn tay em ve vuốt chiếc bao tay
Anh nói thế phải chăng trời bắt tội
Anh đã bán cả tâm tư bán cả bóng hình
Anh đã để trái tim trên lẽ phải,
Anh đã nói điệu vần không cưỡng lại
Không đắn đo anh đã tỏ tận tình
Ai chẳng run lên khi cho hạnh phúc về mình
Hạnh phúc là một tiếng vô cùng chua chát
Ma quái nào che dấu nghĩa làm chi
Tóc ảo mộng và bàn tay huyền họăc
Những cặp tình nhân ngày xưa đã mất
Hạnh phúc như vàng kia ôi hai tiếng dịệu kỳ
Nó lăn trên sàn như con súc sắc lăn đi
Ai nói đến hạnh phúc mắt thường buồn da diết
Như tiếng than dài nỗi tuyệt vọng chua cay
Dây đàn đứt trong tay người đánh nhịp
Nhưng tôi cho hạnh phúc con người có thật
Không phải trong mơ không phải trong mây
Mà ở nơi bến lạ bờ xa trên qủa đất này
Các anh tin hay không lời tôi nói
Tôi đã khổ đau nên có đủ quyền
Dẫu mặt trời cứ xa khi người ta bước tới,
Dẫu cho cổ con người dành cho tay đao phủ,
Dẫu cánh tay giang chờ đinh đóng treo lên,
Hạnh phúc con người vẫn có và tôi tin.
Tế Hanh dịch

Được một bạn thành viên chỉ cho xem, nên chuyển vô đây để đọc kỹ hơn (đến giờ làm rồi mừ)Nguồn:

Code:

[email=phamvancuong.dctv@gmail.com]phamvancuong.dctv@gmail.com[/email]

thử